رجیستری؛ مانع اصلی صادرات دانش‌بنیان‌ها/ وقتی صادرات محصولات ایرانی به بن‌بست می‌خورد

یکی از مشکلاتی که شرکت‌های دانش‌بنیان با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند اخذ رجیستری از کشوری است که محصولات خود را به آن صادر می‌کنند. یک محصول پیش از ورود به بازار باید مجموعه‌ای از آزمایش‌ها و تست‌ها را از سازمان‌ها و نهادهای مربوطه اخذ کند تا تاییدیه‌ها و مجوزهای لازم را بگیرد، بدین ترتیب ثابت می‌شود که محصول در سطح استانداردهای مشخص و خاصی است. با این حال به نظر می‌رسد این مدارک در زمان صادرات دردی از شرکت‌ها دوا نمی‌کنند. اغلب محصولات های‌تک ایران به کشورهای همسایه صادر می‌شوند با این حال حتی این کشورها نیز مجوزها و تاییدیه‌های استاندارد محصولات ایرانی را قبول ندارند. بنابراین شرکت‌ها مجبورند فرایند اخذ تاییدیه‌های استاندارد را در کشور مقصد پیگیری کنند.
روند اخذ مجوز و تاییدیه برای محصولات ایرانی در کشور گاهی سه تا چهار سال زمان می‌برد، بنابراین اخذ استاندارد برای یک محصول ایرانی در کشور دیگری مدت بسیار بیشتری طول می‌کشد. از سوی دیگر طی کردن این روندها برای شرکت‌های تولیدکننده هزینه‌بردار است و نمی‌توان آن را در تمام کشورهای مقصد صادارتی انجام داد. بسیاری از محصولات صادراتی و های‌تک تولید شرکت‌های دانش‌بنیان هستند که منابع مالی محدودی دارند.
درواقع مشکل اینجاست که چرا کشورهای دیگر نتایج آنالیزها و آزمایش‌هایی که در ایران انجام می‌شود را قبول ندارند؟ چرا سازمان‌ها و نهادهای مربوطه سازوکار صادرات را برای شرکت‌ها آسان‌تر نمی‌کنند؟
تفاوت ساختار وزارت‌ بهداشت با وزارت بهداشت
رضا اسدی‌فرد، معاون توسعه بازار ستاد ویژه توسعه فناوری نانو در خصوص عدم اعتماد کشورهای دیگر به استانداردهای ایرانی می‌گوید؛ «این چالش حوزه به حوزه و محصول به محصول متفاوت است. وقتی یک محصول وارد بازار جدیدی می‌شود، به خصوص بازاری که ساختار آن توسعه‌یافته‌تر از ساختار بازار ایران است، مقررات پیچیده‌تر می‌شوند. این موضوع در مورد تجهیزات پزشکی و به ویژه دارو پیچیده‌تر و دشوارتر است، حتی کشورهایی مانند عراق که شاید از نظر فناوری عقب‌تر از ایران باشند ساختار وزارت بهداشت متفاوت‌تری از ایران دارند چراکه به دست آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها شکل گرفته است، بنابراین استانداردهای سخت‌تر و دشوارتری دارند که این امر ورود به بازار چنین کشورهایی را دشوارتر و طولانی‌تر می‌کند. از سوی دیگر شرکت‌های کوچک توان مالی و منابع انسانی مورد نظر برای ورود به چنین بازارهایی را ندارد. در ستاد نانو و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری مجموعه حمایت‌هایی برای تسهیل ورود شرکت‌ها به بازارهای بین‌المللی طراحی و ارائه شده است.»
پیمانی که خیال تولیدکنندگان را راحت می‌کند
به گفته علی نجیمی‌، مدیر گروه صنعت ستاد ویژه توسعه فناوری نانو؛ «در حوزه دارو ایران به همراه ۴۵ کشور دیگر عضو پیمان پیکس (PICs) است. عضویت در این پیمان به شرکت‌ها اجازه می‌دهد بدون اخذ مجوزهای کشور هدف، به آنجا محصول صادر کنند. خوشبختانه ایران از دوسال قبل عضو این پیمان شد و در حال حاضر برای صادرات نانوداروها از این تفاهم‌نامه استفاده می‌شود. پیمان پیکس دستورالعمل‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران به یک محصول را تایید کرده‌اند، بدین ترتیب صادرات کالا به یک کشور مانند ترکیه تنها با بازدید یک کارشناس ترکیه‌ای از خط تولید محصول انجام می‌شود. بدین ترتیب دیگر نیاز نیست که شرکت‌ تولیدکننده در ترکیه روند اخذ گواهینامه را طی کند.»
گله‌وشکایت شرکت‌های ایرانی به خصوص فعالان حوزه تجهیزات پزشکی در خصوص مشکلات اخذ مجوزهای استاندارد در کشورهای هدف کاملاً به‌جا و درست است. محصولات تولیدی در حوزه تجهیزات پزشکی به چند گواهینامه نیاز دارد که زمان و هزینه اخذ آن بسته به کشور مقصد متفاوت است. برای مثال کشورهای اتحادیه اروپا اجازه ورود محصولات دارای گواهینامه CE را می‌دهند، میزان سختگیری آن نیز بسته به کشور مقصد متفاوت است. کشورهای بلوک شرق سختگیری‌های کمتری دارند اما سختگیری کشورهای بلوک غرب به مراتب بیشتر و شدیدتر است. ستاد ویژه توسعه فناوری نانو به محصولات منتخبی که برای صادرات برگزیده می‌شوند، کمک می‌کند تا گواهینامه‌های بین‌المللی مورد نیاز در بحث صادرات را بگیرند.
اخذ گواهینامه CE به راحتی آب خوردن
نجیمی‌ می‌گوید؛ «ستاد در حوزه گواهینامه CE دو خدمت به شرکت‌های صادرکننده ارائه می‌دهد که شامل تیم مشاور و متخصص در حوزه CE و مجموعه آزمایشگاه‌های برق اپیل می‌شود. این آزمایشگاه‌ها متعلق به وزارت نیرو است و ستاد از ۱۰ سال پیش تاکنون با آنها همکاری مشترک دارد. این آزمایشگاه با مجموعه‌های اروپایی تعامل و قرارداد دارد، بنابراین آزمایش‌هایی که در این آزمایشگاه‌های ایرانی انجام می‌شود، مورد قبول اروپاست. پکیج کامل اخذ CE بدین روش برای شرکت‌ها فراهم شده، این گواهینامه را می‌توان برای اکثر محصولات گرفت. البته برخی محصولاتی شامل پکیج اخذ CE نمی‌شود که حوزه تجهیزات پزشکی یکی از آنهاست. فرایند اخد مجوز CE در ایران و به شکل ریالی انجام می‌شود بنابراین هزینه‌های آن پایین‌تر است و زمان کمتری می‌گیرد.»
به عبارت دیگر تیم مشاوره نحوه اخذ گواهینامه را به مسئولان شرکت توضیح می‌دهد و از سوی دیگر آزمایشگاه‌های مورد قبول مجموعه‌های اروپایی در ایران وجود دارد. بدین ترتیب آزمایش‌ها در ایران انجام شده، مستندات آن برای مجموعه‌های اروپایی ارسال شده و درنهایت گواهینامه CE صادر می‌شود. تاکنون بیش از ۲۰ محصول از این مسیر مجوز CE گرفته‌اند. روند اخذ گواهینامه CE به طور معمول بسیار دشوار است، دستگاه برای تست به کشوری ارسال می‌شود که آزمایشگاه مورد تایید CE در آن وجود دارد، بررسی می‌شود و در صورت ابهام یا ایرادی به شرکت ارسال می‌شود، این مسئله می‌تواند تا چند بار اتفاق بیفتد. بنابراین هزینه‌های دلاری بسیار بالایی برای شرکت دارد که بین ۴۰ تا ۱۰۰ هزار دلار است. این در حالی است که با همکاری آزمایشگاه‌های وزارت نیرو این روند با هزینه زیر ۱۰هزار دلار در ایران و به شکل ریالی انجام می‌شود.
حمایت‌ها از شرکت‌ها برای ورود به بازارهای بین‌المللی
به گفته نجیمی؛ «ستاد نانو در قسمت مشاوره و در قسمت اخذ مجوزها حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد از هزینه را به صورت حمایتی پرداخت می‌کند. به عبارت دیگر نه تنها ساختار مورد نیاز برای ارائه چنین خدماتی را ایجاد کرده‌ایم بلکه بخشی از هزینه این خدمات را به شکل سوبسید به جای شرکت‌های دانش‌بنیان پرداخت می‌کنیم. پوشش‌دهی تمامی محصولات برای یک مجموعه کار دشواری است بنابراین در حال حاضر آزمایشگاه CE برای محصولات حوزه تجهیزات آزمایشگاهی و صنعتی فعال است، البته امکان انجام این کار برای تمامی محصولات وجود ندارد. برای مثال نتوانستیم آزمایش‌های مورد نیاز برای اخذ مجوز CE ماسک نانویی را این آزمایشگاه بگیریم و مجبور شدیم این محصول را به کشور دیگری بفرستیم که آزمایشگاه آن مجوز CE برای ماسک را دارد.»

#شرکتمدیریتصادرات #مشاورهمدیریتصادرات #مدیریتصادرات #EMC #Export_management_company #Export_management_consultant #Export_management #صادرات #واردات #تجارت #تجارتخارجی #تجارتبینالملل #بیزینس #وارداتوصادرات #import #export #import_and_export #trade #business #commerce #commercial #international #international_trade #بازرگانی #بازرگانیخارجی #بازرگانیبینالملل #گمرک #ترخیص #حملونقل #صرافی #انتقالارز